DE UITGEVERS

Terra Incognito van het beeldverhaal
Series komen en gaan, ontbrekende nummers, onnavolgbare nummering.
Er zal nog lang onduidelijkheid bestaan over pocketstrips. Veel uitgevers deden de strips er een beetje bij, of probeerden wat uit met een paar titeltjes. Meestal waren het niet zozeer uitgevers, als wel handelaren in drukwerk. De mensen zijn inmiddels uit beeld, en de archieven verdwenen - zo ze er al waren. Bedrijven fuseerden, men nam elkaars rechten over of veranderde van naam. Niet verwonderlijk dat Hans Matla in zijn strip catalogus regelmatig verzucht 'Nog niet waargenomen', 'Titel onbekend', en 'Nog niet alle titels door mij waargenomen'. Wie gaf nu eigenlijk wat uit, en wat hoort zo'n beetje bij elkaar?

De Grote 3: Nooitgedacht, Classics en Baldakijn
Zetten we de output van elke uitgever af tegen het totaal van 154 series en 4604 boekjes, dan tekent zich duidelijk een Grote 3 af, zeg maar de Sonneveld, Hermans en Kan van de pocketstrip. Of misschien, vanwege de originele vestigingsplaatsen Hilversum, Naarden en Bussum: de Gooise Matras van de kleine strip.

  • Nooitgedacht met 39 series (25 %) en 1814 boekjes (39,5 %)
  • Baldakijn met 31 series (20 %) en 1074 boekjes (23,3 %)
  • Classics met 24 series (16 %) en 938 boekjes (20,5 %).

Kwantitatief was Baldakijn weliswaar productiever, maar het gaat daarbij vooral om herdrukken en bundelingen, waarbij rijkelijk geput is uit Nooitgedacht materiaal. Niet verwonderlijk, want Baldakijn werd gerund door het vaste contact van Nooitgedacht met Euredit, de producent in Spanje. Leggen we de kwalitatieve lat ietsje hoger - en dat mag best eens als het om pocketstrips gaat - dan verdient Classics de tweede plaats in het klassement. Meer origineel werk, beter verzorgd en een uitgever met een langere, bredere staat van dienst, met onder meer de befaamde reeks Illustrated Classics.

Groot in het kleine werk: NOOITGEDACHT, Hilversum

Uitgeverij Nooitgedacht van de gebroeders Van Meningen is meer handelsmaatschappij dan een uitgeverij. Regelmatig arriveert de vrachtwagen uit Spanje met vers drukwerk, voor particulieren te koop op markten, waar de broers diverse stands hebben. Handelaren kunnen partijen afhalen bij één van de pakhuizen in Hilversum die Nooitgedacht rijk is. De grootste en bekendste pocketstrips vormen de bulk van de productie: Victoria, Lasso, Geheim Agent, Vicky en Superstrip, samen maar liefst 1407 boekjes. De series zijn op dezelfde manier uitgevoerd, en (op Superstrip na, dat later verscheen) beginnen allemaal als geniet exemplaar dat nog in Nederland gedrukt wordt. Vicky, Victoria, Lasso en Superstrip eindigen vergelijkbaar, met een rommelige afbouw van de originele serie (doublures, verschillen in uitvoering en drukwerk), en (behalve Superstrip) een kort experiment in het Special format (groter, met een foto op de voorkant).

Opmerkelijk is dat 5 subseries van Superstrip feitelijk worden voortgezet in de reeksen RAF, Navy, Army, Hyena en Diabolik. Naast Ogan (54 nrs), Tornado (44 nrs), TopHit (32 nrs) en Zorro (20 nrs) waren de meeste andere series waarschijnlijk probeersels, die wat minder aansloegen.

De eerste deeltjes van Lasso, Vicky, Victoria en Geheim Agent zijn fraaie boekjes.
Verzorgde omslagen, goed gedrukt en met een nietje in de rug.
Uit de sub-series in Superstrip komen maar liefst 5 nieuwe series voort.
Drie van oorlog series, 2 van schurkhelden op vrije voeten.

Opwaardering van het beeldverhaal: CLASSICS, Naarden

Enigszins jaloers zijn de broers Van Meningen wel op hun grootste concurrent: Classics Nederland, uit Naarden. Die hebben de distributie en presentatie veel beter voor elkaar, met eigen vrachtwagens en verkoopmolens in menig tijdschriften winkel. De basis van het bedrijf is dan ook een Amerikaanse firma, waarin het kleine boekje niet het belangrijkste deel van het assortiment is. Met als vlaggenschip de Illustrated Classics probeert de uitgever het kwalitatieve beeldverhaal ook in het onderwijs te positioneren als alternatief en opmaat voor het 'echte' leeswerk. Drukwerk en uitvoering zijn dus meestal dik in orde, en dat geldt ook voor veel van de kleine series. Strijd Classics (176 nrs), Starlet (146 nrs) en Tex Willer (128 nrs) zijn goedkoop, maar verzorgd drukwerk dat de standaard lang weet vol te houden. De kern van Classics blijft de grote strip, met klinkende namen als Hip Comics (Spinneman, Vier Verdedigers, X-mannen), Tarzan, en Laurel & Hardy Classics.

Toch ontkomt ook Classics niet aan de terugval. We zien het onder andere aan de vele naamswisselingen, die de steeds moeizamere bedrijsfvoering illustreren: Classics Nederland, Williams, Classics Lektuur en tenslotte Kontekst BV. Latere series als Romance Classics, Detective Classics, Wild West Classics en Commando Classics zakken kwalitatief terug, met inhoud en drukwerk uit Spanje en Italie.

De meeste kleinere Classics zijn duidelijk herkenbaar aan de gelijke uitvoering. Zoals de witte streep met Classics erin, onder de titel.

De kringloopwinkel van de pocketstrips: BALDAKIJN, Bussum

Nadat Nooitgedacht het produceren van pocketstrips voor gezien houdt, gooit de Spaanse producent Euredit het over een andere boeg. Waarom nieuw materiaal laten maken als er nog zoveel ligt, dat zoveel lezers nog nooit gezien hebben? Via het bedrijf Baldakijn in Bussum begint zo het grote recyclen, met herdrukken van Victoria, Lasso, Vicky, Superstrip (onder de naam Super Reeks), Tornado (onder de naam Wild West) en Geheim Agent (deels, onder de naam Krimi). Baldakijn heeft ook toegang tot de erfenis van Classics, wat we terugzien in series als Bajonet, Western en Gruwel. Er is materiaal genoeg voor niet alleen herdruk, maar ook bundelingen van meerdere verhalen, in reeksen als Western Maxi-strip, Victoria Maxi-strip, Commando Superstrip en Romantica Superstrip.

Niet alles is recycling, want de series Army-strip en Navy-strip bevatten ineens oorspronkelijk materiaal, van aardige kwaliteit bovendien. Beide reeksen hebben nog 2 zuster-series, die op dezelfde manier uitgevoerd zijn: Para-strip en Ero-strip. Maar laten dat nu weer soft-erotische strips zijn , die buiten het bestek van deze site vallen...

Army-strip en Navy-strip: dezelfde uitvoering als Para-strip en Ero-strip.
Die twee staan echter weer niet op deze site.

The Best of the Rest:
Heisterkamp, Impressum, Mondial, Neerlandia, Vrijbuiter, ZNU/CU

De Grote Drie dekt 61 % van alle series, en maar liefst 83,3 % van alle boekjes. De resterende 16,7 % van de boekjes wordt dus door 23 van de 26 actieve uitgevers opgebracht. Maar ook hier zijn er nog uitschieters, ofwel uitgevers die toch iets opmerkelijks neerzetten.

Heisterkamp bijvoorbeeld, dat naast Coplan In Beeld (4 nrs), Mister X (28 nrs), OSS 117 In Beeld (12 nrs), en Starblazer (10 nrs), de enige cross/ race pocketserie Stunt uitgeeft ( maar liefst 61 nrs).
Impressum valt ook nog enisgzins op, met vooral spionage in Hallucinaties (4 nrs), OSS 117 (10 nrs), Top Secret (34 nrs) en Top Beeldserie (3 nrs).
Mondial lijkt Baldakijn vooruitgegaan te zijn, want voordat daar het grote hergebruik begint, heeft Mondial al het beste van Nooitgedacht her-uitgebracht, en wel Superstrip (72 nrs), Pantser (Victoria herdruk, 60 nrs) Sheriff (Lasso herdruk, 18 nrs), Victoria (16 nrs), Lasso (10 nrs) en Geheim Agent (2 nrs).
Uitgever Neerlandia levert (naast 1 nr Love Strip en 4 nrs Robin Hood) uiteindelijk één van de meest gezochte series af, en wel Kit Carson (96 nrs), ontleend aan de Britse Cowboy Picture Library.
Schorpioen /De Vrijbuiter is in ieder geval consequent aan het medium begonnen, met (naast 2 Liefde-strip albums) 4 gelijk vormgegeven series in verschillende genres: Crimi-strip (12 nrs), Liefde-strip (30 nrs), Oorlog-strip (21 nrs) en Western-strip (21 nrs).
De Zuidnederlandsche Uitgeverij / Centrale Uitgeverij tenslotte, bestrijkt in 11 series het hele amusementsgebied, met name van TV afgeleide onderwerpen. Naast Arend (oorlog, 8 nrs) is dat Bonanza (12 nrs), Gringo (western, 8 nrs), Ivanhoe (32 nrs), Lancelot (8 nrs), Lassie (12 nrs), Luchthelden (oorlog, 3 nrs), Olivier (ridders, 8 nrs), Scotland Yard (5 nrs), Superboy (8 nrs) en TV Strip (16 nrs).

Vrijbuiter / Schorpioen dekt alle genres, en voor wie dat niet ziet, een letter op de cover als hint: C (Crimi), W (Western), L (Liefde) en O (Oorlog).

Vreemden, Dolenden en Avonturiers: De Overige Uitgevers

Resten nog 17 uitgevers die zich met een enkele uitgave op het terrein van de pocketstrips wagen. Als avonturier, omdat ze ook wat willen proberen, of omdat ze stomtoevallig in dit gebied verzeild raken.

A.L.I, 1 serie: Romantische verhalen (8 nrs)
Van Ditmar , 1 serie: Climax (12 nrs)
Edipress, 2 series: Cannon (4 nrs), en Starblazer (8 nrs) plus 1 Cannon bundel en 2 Science Fiction Bundels (met Starblazer).
Ehapa Verlag, 1 serie: Lone Ranger (10 nrs)
Kompas, 1 serie: Roco (4 nrs)
Mulder, 1 serie: Ivanhoe (4 nrs)
Mundus, 2 series: Grote Avonturiers (2 nrs), Love Beeldroman (2 nrs)
Mustang, 1 serie: Fantoom (2 nrs)
Nederlandse Rotogravure Mij, 1 serie: Stripboek (2 nrs)
Okido, 1 serie: Thriller strip-serie (6 nrs)
Ridderhof, 2 series: Commando-reeks (2 nrs), Kit Carson (2 nrs)
Tirion, 1 serie: Commando-Z (2 nrs)
Udima, 3 series: Maxi-strip Front/Oorlog (12 nrs), mini-strip Front/Oorlog (12 nrs), Super strip (12 nrs)
Vector, 2 series: Oorlogstrip (2 nrs), Rick Random (2 nrs)
Vivo Press, 2 series: Variant (13 nrs), Vivo helden serie (16 nrs)
Eigen beheer Ben Kamphuis, remake Victoria (2 nrs)
Onbekende uitgever, 1 serie: Lief snoetje (2 nrs)


Stuur mail aan Ben Kamphuis.