Van een hete naar een koude oorlog.
Eind jaren vijftig klinken de echo's van de Tweede Wereldoorlog nog steeds door, als een nieuw, ijzig conflict zich naar een climax toewerkt: de Koude Oorlog. Een schemeroorlog, met als mogelijk scenario de griezelige dreiging van totale vernietiging. Vijanden die vooral niet direct met elkaar vechten, dankzij - of ondanks- een evenwicht in wapens met een ongekende verdelgingskracht. Twee invloedssferen die elkaar daarom jarenlang aftasten in een niet aflatende poging de balans in hun voordeel te wijzigen. Oost tegen West, met de Berlijnse Muur als symbolisch hoogtepunt. Het domein van intrige, manipulatie, spionage en verraad. Niet alleen in Europa, maar over de hele wereld. Zoals in Afrika, dat zich na de Wereldoorlog chaotisch losmaakt van het koloniale verleden, en in Azië, waar het Westen vreest dat landen er als dominostenen vallen voor het machtige, nog onbekende nieuwe China van Mao.

Tegelijkertijd is de wederopbouw in een groot deel van Europa voltooid, en breekt een periode van ongekende welvaart aan. Welvaart die zich onder meer kenmerkt door een steeds koopkrachtiger publiek, met geld voor luxe en vrije tijd.

Het is deze periode dat in Nederland met name Uitgeverij Nooitgedacht een grote hoeveelheid strips uitbrengt om in die behoefte te voorzien. Goedkope strips op een klein, handzaam formaat, in series als Victoria, Lasso, Geheim Agent en Vicky.
In de serie Geheim Agent staan natuurlijk de spanningen van de Koude Oorlog periode centraal. Hoewel het in de eerste delen nog draait om spionage in de Tweede Wereldoorlog, wordt de cast al ras gevuld met agenten, profiteurs, verraders, diplomaten, zakenlui en natuurlijk een lange reeksen gewone of minder gewone schurken. In de schimmige wereld van de spion worden valuta voor revolutie verhandeld, atoomgeheimen gesmokkeld, valse papieren in omloop gebracht of complotten gesmeed. Megalomane dictators azen op een plek in de geschiedenisboekjes, en spelen daarvoor de twee grote partijen tegen elkaar uit.

De hoofdrol in de verhalen is meestal voor een man, waarbij regelmatig onschuldig naiëve vrouwen in de weg blijken te lopen, of tegen hun wil in in vieze zaakjes verzeild geraken. Leuke dames redden, een welkome bonus in de dagelijkse routine van gehard spion.

Relaties aangaan doet de agent met moeite: hij weet dat zijn vak met zich meebrengt dat hij dan weer hier, dan weer daar is, en weinig ruimte biedt voor de liefde. In de serie wordt dan ook regelmatig gemijmerd over het grote goed, waarvoor alles opgeofferd moet worden, de eenzaamheid die het beroep met zich meebrengt, de zware taak die nu eenmaal op de schouders rust. Een mixture van de hard-boiled detective met het internationale, mondaine van James Bond.

Net als andere Nooitgedacht uitgaven waren de boekjes goedkoop drukwerk voor een goedkope prijs. In de praktijk lijken ze minder populair te zijn geweest dan Victoria (oorlog, 447 delen), Lasso (western, 447 delen) en Vicky (romance, 170 delen) want uiteindelijk verschenen maar 89 deeltjes. De andere series schakelden op een gegeven moment over naar een wekelijkse verschijning, maar Geheim Agent bleef een maandelijkse uitgave.

Dat betekent overigens dat de kwaliteit van de serie een stuk consistenter is dan die van andere series. Niet alle verhalen zijn even origineel, maar geen Geheim Agent boekje is het soort ramsjwerk (nagetekend, of bij elkaar geplakt) zoals dat met menig Lasso en Victoria deel wel het geval is. Alleen de eerste twintig delen rond de Bloemengroep hebben een duidelijk andere stijl, daarna is het een constante stroom goedkope film noir detective. De makers (vaak dezelfde tekenaars als van Lasso en Victoria) kwamen uit Spanje, Engeland, Zuid-Amerika, en werkten voor de Engelse uitgevers Fleetway en Pearson aan diverse series. De meeste boekjes voor de niet-engelstalige markt (dus ook de nederlandse) werden in Spanje geproduceerd, door het agentschap Selecciones Illustradas van Jose Toutain. Aandacht voor de makers is er bij mijn weten nergens in het Nederlandse taalgebied te vinden.

Net als de andere series hebben de boekjes de concurrentie met televisie, beter drukwerk (in kleur) en multimedia niet doorstaan. Lectuur van weleer, nog enkele keren na het oorspronkelijke verschijnen herdrukt in andere series als Krimi en Superstrip. Maar weinig lezers van toen zullen de hele lijst titels hebben gehad, zoals die in het begin achterop de deeltjes vermeld stond. Dat overzicht is er nu, met deze site. Alle covers op rij, met die kenmerkende logo-achtige typografie, de kleurcombinaties en realistische acties, die destijds de kijker tot aankoop moesten verleiden.

MEER INFORMATIE?
Weet u meer van deze uitgaven? Over de makers, de oplages, bijzonderheden? Mail ze naar mij, dan krijgt het een plek op deze site.

Stuur mail aan Ben Kamphuis.